Een plan van aanpak RI&E (Risico-Inventarisatie & -Evaluatie) is een essentieel onderdeel van een goede RI&E en ook wettelijk verplicht. Het doel is om de risico’s in de werkomgeving systematisch te verminderen en te beheersen.
Dit plan van aanpak voor RIE vormt de schakel tussen het signaleren van risico’s en het nemen van maatregelen. Maar hoe stel je een effectief plan van aanpak op? In dit blog leggen we het stap voor stap uit en geven we tips om risico’s daadwerkelijk te reduceren, met aandacht voor de arbeidshygiënische strategie.
Wil je meer te weten komen over het opstellen van een plan van aanpak voor RIE? Neem dan contact op met de specialisten van IVARBO. Bij IVARBO zijn we al meer dan 15 jaar specialist in het opstellen en uitvoeren van de Risico Inventarisatie en Evaluatie.
Plan van aanpak RI&E; de wettelijke verplichtingen
Het opstellen van een plan van aanpak is een wettelijke verplichting volgens de Arbowet. In artikel 5 lid 4 van de Arbowet staat beschreven dat werkgevers na het uitvoeren van een RI&E verplicht zijn een plan van aanpak op te stellen. Hierin moet zijn opgenomen:
- Welke risico’s worden aangepakt.
- Welke maatregelen worden genomen om de risico’s te reduceren.
- In welke tijdsplanning deze maatregelen worden uitgevoerd.
Om hier invulling aan te geven moet in het plan dus worden vermeld wie verantwoordelijk is voor de uitvoering van de maatregelen. Het opnemen van een verantwoordelijke persoon (met naam), een streefdatum en de mogelijkheid om voortgang te rapporteren, is een praktische vereiste. Dit zorgt voor duidelijkheid en verantwoordelijkheid binnen de organisatie.
De wet stelt daarnaast dat werkgevers bij het opstellen en uitvoeren van het plan de betrokkenheid van werknemers moeten waarborgen en dat preventiemedewerkers hier een belangrijke rol in spelen. Het doel van deze verplichtingen is het creëren van een veilige en gezonde werkomgeving.
Stap 1: Overzicht van risico’s met prioriteiten
Begin met het opstellen van een overzicht van alle geïdentificeerde risico’s uit de RI&E en beoordeel deze. Een goede methode om risico’s objectief te beoordelen en prioriteiten te stellen, is de methode van Kinney & Wiruth. Hierbij wordt een risicoscore berekend aan de hand van een aantal factoren. Lees er meer over in onze blog over Risico’s beoordelen met de methode van Kinney & Wiruth bij een RI&E.
Deel de risico’s in op basis van de uitkomst van de risicoscore uit de beoordeling. Deel de risico’s in drie klassen in, bijvoorbeeld met kleuren:
- Groen: Acceptabele risico’s, geen actie nodig.
- Geel: Risico’s die aandacht behoeven.
- Rood: Kritieke risico’s die onmiddellijke maatregelen vereisen.
Het doel van het plan is om risico’s van rood of geel naar groen te brengen. Houd echter rekening met de mogelijkheid dat maatregelen niet altijd het gewenste effect hebben. Soms blijft een risico gelijk (geel blijft geel) of verslechtert de situatie zelfs (geel wordt rood). Daarom is het cruciaal om vooraf goed te evalueren of voorgestelde maatregelen effectief zullen zijn.
Stap 2: Toepassing van de arbeidshygiënische strategie
De arbeidshygiënische strategie biedt een leidraad om risico’s zo effectief mogelijk te reduceren. Deze strategie bestaat uit vier stappen, waarbij de focus ligt op het elimineren van gevaren aan de bron:
- Elimineren van de gevaarsbron
Het verwijderen van de gevaarsbron is de meest effectieve maatregel. Geen gevaarsbron betekent immers geen risico. Bijvoorbeeld: het vervangen van een kankerverwekkende hardhoutsoort door zachthout. - Technische maatregelen
Als eliminatie niet mogelijk is, zijn technische oplossingen een goed alternatief. Denk aan het gebruik van machines met ingebouwde veiligheidsmechanismen. - Organisatorische maatregelen
Aanpassingen in werkprocessen, zoals het inroosteren van pauzes om blootstelling te beperken, kunnen risico’s verder reduceren. - Gedragsmaatregelen
Dit zijn de minst effectieve maatregelen. Voorlichting en trainingen zijn belangrijk, maar het succes ervan hangt af van de naleving door werknemers
Stap 3: Risicoweging en evaluatie
Om de effectiviteit van maatregelen te toetsen, is het belangrijk om de risico’s tweemaal te evalueren:
- Eerst voorafgaand aan de maatregel om te bepalen hoe groot het risico in de huidige situatie is.
- En vervolgens na de uitvoering van de maatregel om vast te stellen of het risico daadwerkelijk is verminderd.
Bij deze beoordeling moet ook rekening worden gehouden met mogelijke ongewenste consequenties van de genomen maatregelen. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van afzuigarmen bij laswerkzaamheden, dat ineffectief kan blijken te zijn als de zuigmond niet op de juiste positie is geplaatst of als er sprake is van het aantrekken van valse lucht.
Middels een systematische aanpak herken je mogelijke gevaren of risico’s. Deze bedreigingen beschrijf je in een zogenoemd Taakrisicoanalyse. In dit artikel ontdek je alles over het opstellen van een Taakrisicoanalyse (TRA).
Stap 4: Verificatie van het effect
Na uitvoering van de maatregelen moet worden vastgesteld of de risico’s daadwerkelijk zijn afgenomen. Dit gebeurt vaak onvoldoende. Het plan van aanpak wordt vaak als afgerond beschouwd, terwijl evaluatie van cruciaal belang is. Stel uzelf vragen zoals:
- Is het risico daadwerkelijk afgenomen?
- Zijn er nieuwe risico’s ontstaan door de maatregel?
- Was de maatregel kosteneffectief?
Zonder deze verificatie loopt u het risico dat ineffectieve maatregelen worden gehandhaafd, wat zowel de veiligheid als de kosten negatief beïnvloedt.
Praktische tips voor een effectief plan van aanpak RI&E
Voor een effectief en overzichtelijk plan van aanpak is het handig om een tabel te gebruiken. Maak hierin kolommen voor:
- Het specifieke risico (bijvoorbeeld: “vallen van hoogte”).
- De voorgestelde maatregel (bijvoorbeeld: “plaatsen van valbeveiliging”).
- De verantwoordelijke persoon (bijvoorbeeld: “Jan de Vries”).
- De streefdatum voor uitvoering (bijvoorbeeld: “31 januari 2024”).
- De voortgangsstatus (bijvoorbeeld: “Maatregel uitgevoerd en geëvalueerd op 15 februari 2024”).
Een dergelijke tabel helpt niet alleen om alle informatie compact en overzichtelijk weer te geven, maar maakt ook voortgangsrapportages en evaluaties gemakkelijker. Met een up-to-date tabel heeft u altijd inzicht in de status van de maatregelen en wie wat moet doen. Een aantal andere tips zijn:
- Betrek medewerkers bij het opstellen en uitvoeren van het plan. Zij hebben vaak waardevolle inzichten over praktische uitvoerbaarheid.
- Plan regelmatige evaluaties in om de voortgang van het plan te monitoren.
- Documenteer alle stappen zorgvuldig, zodat u altijd kunt teruggrijpen op eerdere keuzes en resultaten.
Een goed plan van aanpak RI&E is niet alleen een wettelijke verplichting, maar ook een investering in een veilige werkplek. Door de arbeidshygiënische strategie te volgen en risico’s goed te monitoren, voldoet u aan de wet en draagt u bij aan een gezonde werkcultuur.
Advies nodig bij een RI&E Plan van aanpak?
Heb je hulp nodig met het opstellen van een RI&E of een plan van aanpak? Neem gerust contact met IVARBO op. IVARBO is gespecialiseerd in veiligheid en certificeringen. Bijvoorbeeld bij het maken van een plan van aanpak voor RI&E.